Skip to main content

Toenemende weerstand en agressie vanuit burgers

De toenemende weerstand en agressie van burgers richting overheidsorganisaties is een zorgwekkende trend die de laatste jaren steeds meer aandacht krijgt. Uit onderzoek blijkt dat bijna de helft van alle decentrale bestuurders en volksvertegenwoordigers in het afgelopen jaar te maken heeft gehad met een of meerdere voorvallen van agressie

Verbale agressie, met name via sociale media, komt het meest voor. 

Dit uit zich in intimiderende opmerkingen, scheldpartijen en bedreigingen. Jaarlijks worden er ongeveer twee miljoen intimiderende uitspraken gedaan tegen ambtenaren, bestuurders en andere professionals in de publieke sector

Naast deze openlijke vormen van agressie, zien we ook een toename van subtielere vormen van ongewenst gedrag, zoals micro-agressie op de werkvloer. Dit zijn kleine, vaak onbewuste opmerkingen of handelingen die discriminerend of kwetsend kunnen zijn. Uit onderzoek blijkt dat een grote meerderheid van de mensen die hiermee geconfronteerd worden, zich gekwetst voelt.  Verder krijgen mensen meer en meer te maken met overige uitingen van weerstand, frustratie en onredelijkheid van burgers.

Enkele factoren die hierbij een rol spelen zijn verhoogde verwachtingen van burgers, toegenomen gebruik van social media en individualisering van de samenleving. Opvallend is dat juist intimiderend gedrag van hoogopgeleide personen vaker voorkomt en door ambtenaren als meest problematisch wordt ervaren (‘ik stap wel naar de wethouder’ ). 

De gevolgen van deze weerstand en agressie zijn verstrekkend. Het ondermijnt niet alleen het werkplezier en zelfvertrouwen van ambtenaren, maar kost de samenleving ook jaarlijks honderden miljoenen euro’s.  Om deze problematiek aan te pakken, is het essentieel dat organisaties investeren in training en bewustwording;  Zodat medewerkers professioneel leren omgaan met weerstand en agressie, weten wat hun rol hierin is en groeien in zelfvertrouwen.

Bij  PubliContact zagen wij het afgelopen jaar een toenemende vraag naar trainingen om medewerkers voor te bereiden op lastig gedragvan burgers zoals weerstand en verbale agressie. Onze trainingen richten zich op het vergroten van de weerbaarheid, het ontwikkelen van de-escalatievaardigheden en het creëren van een veilige werkomgeving. Daarbij letten wij ook op de rol van de ambtenaar zelf: wat draag je zelf bij aan preventie door proactieve en duidelijke communicatie. We zien dat in veel gevallen escalatie voorkomen kan worden door standvastig te zijn en blijven op de inhoud, met empathie en een warm hart voor de mens. Door medewerkers te empoweren en organisaties te ondersteunen dragen we bij aan een veiligere en respectvollere interactie tussen overheid en burger.

Laatste inzichten

Wat zijn de grootste issues en uitdagingen voor de overheid rondom dienstverlening?

Transparantie en vertrouwen: Herstel van het vertrouwen van burgers in de overheid door het verbeteren van de transparantie van processen en het verantwoordelijk omgaan met persoonlijke gegevens na de schandalen zoals de kinderopvangtoeslagaffaire.

Burgerparticipatie en inspraak: Actieve betrokkenheid van burgers bij het vormgeven en evalueren van dienstverleningsprocessen, zoals aanbevolen in het rapport 'Werk aan Uitvoering', om zo de kloof tussen overheid en samenleving te verkleinen.

Burgervriendelijke processen: Verbetering van dienstverleningsprocessen om ze meer gericht te maken op de behoeften en ervaringen van de burger, gebaseerd op de lessen geleerd uit de problemen bij het UWV en de Belastingdienst.

Klantgerichte digitalisering: Bevordering van digitale diensten die intuïtief zijn, gemakkelijk te gebruiken en inclusief, met speciale aandacht voor kwetsbare groepen zoals laaggeletterden en mensen met een migratieachtergrond.

Effectief en efficiënt inzetten van mensen, middelen en (digitale) mogelijkheden: personeel is schaars, de kosten lopen de komende jaren zeer sterk op en de digitale mogelijkheden (AI) en verwachtingen ontwikkelen in hoog tempo. Hoe kunnen overheidsorganisaties hier een goede balans in vinden?

Multidisciplinaire samenwerking: Bevordering van samenwerking tussen verschillende overheidsinstanties en tussen overheids- en niet-gouvernementele organisaties om integrale oplossingen te vinden voor complexe maatschappelijke problemen, zoals armoede en ongelijkheid.

Continue evaluatie en verbetering: Opzetten van een cultuur van voortdurende evaluatie en verbetering binnen overheidsinstanties, waarbij feedback van burgers actief wordt verzameld en gebruikt om dienstverleningsprocessen te optimaliseren.

Effectief crisismanagement: Ontwikkeling van robuuste crisismanagement-protocollen en -systemen om snel en adequaat te reageren op onverwachte situaties zoals de COVID-19-pandemie, zoals aanbevolen in het rapport 'Werk aan Uitvoering'.

Capaciteitsopbouw en training: Investeringen in continue bijscholing en training van overheidsmedewerkers om hen uit te rusten met de nodige vaardigheden en kennis om complexe klantvragen adequaat af te handelen.

Risicobeheer en naleving: Implementatie van effectieve risicobeheersings-mechanismen en nalevingscontroles om te voorkomen dat herhaling van fouten en misstanden uit het verleden plaatsvindt, zoals gezien in de kinderopvangtoeslagaffaire.

    Ervaringen & referenties

    ” Ik heb altijd een hekel aan rollenspellen, maar vond het nu gewoon leuk en leerzaam om te doen.”

    “Ik voelde me op mijn gemak. De trainers vertelden niet alleen wat er beter kon, maar ook waar ik al sterk in ben.”

    ” Ik heb altijd een hekel aan rollenspellen, maar vond het nu gewoon leuk en leerzaam om te doen.”